Historisch gezien werkten er in de sector van de thuishulp overwegend deeltijdse vrouwelijke werknemers die weinig of geen kwalificaties hadden en vaak op zoek waren naar extra inkomsten in de tweede helft van hun loopbaan. Terwijl heel wat mensen sinds 2017 met pensioen zijn gegaan, is een nieuwe generatie van werknemers, die steeds beter opgeleid en gekwalificeerd zijn, vandaag vragende partij voor voltijdse banen en een aangepast loon.
De verloning en professionalisering, de uitbreiding van de arbeidstijd en het evenwicht tussen werk en privéleven, de diversifiëring van de taken en de autonomie, de erkenning en de arbeidsvoorwaarden zijn echter niet toereikend en maken het niet mogelijk voor deze beroepen een toereikende beroepsidentiteit te definiëren.
Er bestaat in Frankrijk weliswaar een collectieve arbeidsovereenkomst voor de sector van de thuishulp, voor de verenigingssector. Die overeenkomst vormt een bron met betrekking tot het arbeidsrecht daar ze niet alleen de regels vastlegt inzake arbeidsvoorwaarden, beroepsopleiding en werk van de werknemers, maar ook de sociale garanties die ze genieten. De liberalisering van deze sector, de vermindering van de globale dotaties aan collectiviteiten in Frankrijk en de ontoereikendheid van de financiële middelen voor deze beroepen ondermijnen echter alle inspanningen inzake professionalisering en bevordering van het welzijn op het werk.
Het project “Libérons nos énergies” van Aide à domicile pour tous Loire-Atlantique (ADT 44)
“Dit gebrek aan erkenning valt te verklaren door de heersende verwarring tussen dienstverlening en dienstbaarheid, tussen thuishulp en huispersoneel, en is wellicht geworteld in de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen“, verklaart Geoffroy Verdier, algemeen directeur van ADT 44.
Aide à domicile pour tous Loire Atlantique (ADT 44) is een in 1976 opgerichte Franse vereniging die overal in het departement Loire-Atlantique hulp, begeleiding en thuisdiensten biedt aan verschillende doelgroepen (gezinnen, bejaarden, personen met een handicap, verzorgers). De vereniging telde 502 werknemers in 2020, onder wie 458 thuishulpwerkers; daarvan waren er 21 mannen en 481 vrouwen. Ondanks de bovenvermelde moeilijkheden waaraan de sector het hoofd moet bieden, valt op te merken dat 98% van de werknemers een arbeidsovereenkomst van onbepaalde duur heeft (met een contract van gemiddeld 25 uur/week) en dat 70% van de werknemers al meer dan twee jaar bij ADT 44 in dienst is. De vereniging scoorde zelfs 86/100 op de Index voor gelijke kansen op het werk voor vrouwen en mannen, die sinds 2021 verplicht is voor ondernemingen met meer dan 50 werknemers.
De vereniging dankt haar resultaten aan een proactief beleid om de beroepsrisico’s te verminderen en het thuishulpberoep aantrekkelijker te maken. Haar veranderingsproject op het vlak van organisatie en management, “Libérons nos énergies” (Vrije baan voor onze energie), combineert haar associatief en strategisch project met inachtneming van de goede praktijken van de sociale en solidaire economie: wederzijdse hulp en solidariteit, gelijkheid van man en vrouw, respect voor het individu, ongeacht zijn afkomst en sociale situatie, gelijkheid en toegang tot huisvesting voor allen. Deze benadering steunt op een streven naar evenwicht tussen werk en privéleven, erkenning en aantrekkelijkheid van het beroep van thuishulp evenals waardering en betrokkenheid van de werknemers.
De positieve ontwikkelingen bij de vermindering van de ongelijkheden tussen mannen en vrouwen in onze samenlevingen hebben ook gevolgen in de sector van de thuishulp, waar vrouwen bijna 98% van de banen innemen. Het programma “Libérons nos énergies” heeft tot doel deze verandering van model te ondersteunen en er zelfs op vooruit te lopen door een gemeenschappelijke organisatie op te bouwen die haar medewerkers (m/v) naar waarde schat en hen ertoe aanzet om initiatieven te nemen. Deze intuïtie van ADT 44 lijkt vandaag te worden bevestigd met aanhangsel 43 van de collectieve arbeidsovereenkomst voor de thuishulpsector. Het gaat om een volledige herziening van het rooster van de overeenkomst die zal leiden tot een historische loonsverhoging van 13% tot 15% voor 209.000 personeelsleden in de diensten voor thuiszorg en -begeleiding en ook de diensten van thuisverpleging; deze wijziging wordt van kracht op 1er oktober 2021.
Een beter evenwicht tussen werk en privéleven
Het werk van thuishulp bestaat erin om in verschillende huishoudens een handje toe te steken; daarbij dient de thuishulp zich regelmatig met de auto te verplaatsen. Deze dagelijkse organisatie wordt omgezet in een planning die rekening houdt met alle noden van de personen die hulp behoeven, zo goed mogelijk rekening houdt met de dwingende voorwaarden van de betrokken werknemers alsook met het arbeidsrecht, de wekelijkse rustperiodes, de vakanties en de opleidingen, ernaar streeft de rondes – met 5 tot 8 interventies per dag – te optimaliseren en het aantal onderbrekingen te beperken, dit alles met de omstandigheid van mogelijke onvoorziene afwezigheden van zowel de werknemers als de gebruikers zelf. Daarom is de verbetering van de planningen van de werknemers de eerste bouwsteen van dit veranderingsproject dat tot doel heeft een beter evenwicht tot stand te brengen tussen het werk en privéleven van de werknemers.
Dankzij de interactieve tool waarmee alle werknemers zijn uitgerust (smartphone en bedrijfsapplicatie), worden de 502 werknemers van ADT 44 uitgenodigd om bij te dragen tot het opstellen van betere werkroosters – waarbij rekening wordt gehouden met de noden van de personen die worden geholpen – en tot de optimalisatie van de trajecten over het hele grondgebied; tot slot worden ze er ook toe aangezet hun eigen planning te verbeteren met het oog op een beter evenwicht tussen werk en privéleven. Vandaag worden technologische hulpmiddelen stap voor stap opgenomen in de dagelijkse activiteiten. De werknemers schrikken er niet voor terug om die middelen ook effectief te gaan gebruiken.
De erkenning voor en de aantrekkingskracht van het beroep verbeteren
Alle bij de opleiding betrokken actoren hebben hun krachten gebundeld om de basisopleiding aan te passen aan de behoeften van de sector (titel van “assistente van het gezinsleven”, door de overheid erkend diploma van educatief en sociaal begeleider, van sociaal en gezinswerker enzovoort). Deze opgeleide werknemers (initiële opleiding, bij- en nascholing of validering van vaardigheden) zijn dankzij de ervaring die ze op het terrein hebben verworven echte deskundigen geworden die gebruik maken van hun vele technische competenties, hun knowhow en hun intermenselijke vaardigheden.
In dit kader biedt ADT 44 een interne opleiding van 3 dagen aan, bedoeld voor thuishulpen, die een werknemer kan volgen tijdens de eerste 6 maanden na aanwerving. Het competentieplan heeft als doel de werknemers in staat te stellen hun vaardigheden aan te passen aan de noden van hun werkpost en de evolutie ervan. Werknemers krijgen de mogelijkheid zich te ontwikkelen via specifieke verlof- en certificeringsregelingen.
Door hun vaardigheden te verbeteren, hun werkuren aan te vullen of uit te breiden, tot zelfs een voltijdse betrekking, ontwikkelt ADT 44 haar imago als werkgever en het beroepstraject van elk van haar werknemers. Terwijl de erkenning en de aantrekkelijkheid van het beroep de tweede bouwsteen van dit veranderingsproject vertegenwoordigen, maken de economische resultaten die de vereniging boekt het ook mogelijk om de lonen te verhogen (vergoeding van de uren van interventie, de reistijd en alle werkuren, premies, kilometervergoeding enz.). Slechts 43% van de thuishulpen verdient na 17 dienstjaren meer dan het wettelijk vastgesteld minimumuurloon (Franse SMIC); daaruit blijkt voldoende dat de cao van 2010 achterhaald is. Dit zou tegen1 oktober 2021 dus moeten worden gecorrigeerd met “aanhangsel 43”.
Coördinatie bij ADT 44 tussen directie en werknemers
Wat betreft de coördinatie van het project “Libérons nos énergies” geeft elke sectorverantwoordelijke leiding aan zijn/haar teams en draagt hij/zij het project op het niveau van de eigen groep. De kaderleden en de directie coördineren en leiden het geheel.
Onlangs heeft de directie de “ADTeams” in het leven geroepen. De leden van elk ADTeam kiezen een collega van het team die de opdracht krijgt hen te vertegenwoordigen en hun “woordvoerder” te zijn. De ADTeams nemen deel aan een aantal projecten (over de vergoedingen, de uitrusting enz.) en zijn ambassadeurs van hun pool en ten aanzien van de directie.